Verschillende soorten loofbomen kunnen worden gebruikt als knotboom. In het natte veenweidegebied zijn dit meestal wilgen en in het oosten van het land eiken, maar ook els, es populier en beuk kunnen als knotboom worden onderhouden. Door het planten van knotbomen, ontstaat structuur in het landschap waar veel diersoorten van kunnen profiteren. Bovendien zijn knotbomen een bron van hout dat kan worden gebruikt voor de haard of voor de aanleg van takkenrillen en takkenhopen.

Vooral de oudere knotbomen, waarbij de kronen mooi zijn ontwikkeld, zijn interessant als nestlocatie voor bijvoorbeeld de wilde eend en de steenuil. Daarnaast kunnen vleermuizen en kleine marters als de hermelijn knotbomen gebruiken als verblijfplaats, wanneer er holten onderin de stam ontstaan. Ook bieden knotbomen voedsel voor een diversiteit aan insecten, waarvan zangvogels als de fitis en vleermuizen profiteren.