08:42
16:21
Nachtmodus

Biotoopverbetering

Het agrarisch cultuurlandschap verliest door schaalvergroting steeds meer kleine elementen. Ruigten, struiken, heggen, wildakkers en faunaranden bieden dekking en voedsel voor het wild en vele andere diersoorten. In overleg met de grondgebruiker kan vaak met een kleine ingreep het landschap aantrekkelijker worden gemaakt voor de fauna. Ecoloog Jeroen Koorevaar geeft tips.

Fauna-uittredingsplaatsen

Regelmatig is het in het nieuws dat dieren te water zijn geraakt en door beschoeiing of steile oevers niet meer zelfstandig op het land kunnen komen. Bij reddingsacties gaat het vaak om de grotere dieren als reeën. De kleinere soorten komen niet in beeld. Om dieren hierbij te helpen, kunnen fauna-uittredingsplaatsen worden gerealiseerd. Dit helpt bovendien om de barrièrewerking van grote wateren deels op te heffen, waardoor genetische uitwisseling tussen deelpopulaties mogelijk is.

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'

Insectenhotel

Insecten zijn niet alleen gebaat bij de aanleg van bloeiende bomen en struiken of bloemen- en kruidenrijke randen, maar ook bij gelegenheid om eieren af te zetten, te schuilen of zelfs te overwinteren. Door het plaatsen van insectenhotels kunnen meer soorten insecten gebruik maken van uw jachtveld, waardoor de biodiversiteit vergroot wordt.

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'

Fruitteelt

Bij vrijwel iedere boerderij stonden vroeger hoogstam-fruitbomen. Soms in de vorm van een boomgaard, soms bestaande uit enkele bomen. Naast fruit voor eigen consumptie bieden fruitbomen een fraai element in het landschap wanneer zij in bloesem staan. Het snoeihout dat vrijkomt kan worden gebruikt in de rookoven. Zo combineert appel goed met gevogelte en pruim met kip en varken.

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'

Knotten

Geriefbos biedt voedsel en beschutting tegen de elementen in open landschappen. Bomen die goed tegen snoeien bestand zijn als es en wilg, gecombineerd met els en berk, worden vaak in deze bosjes teruggevonden. Daarnaast bevatten geriefbosjes vaak besdragende soorten als vuilboom, vlier en lijsterbes. Vroeger maakte het boerengeriefhout onderdeel uit van het boerenbedrijf en werd het onder meer gebruikt als kachelhout, palen voor afrasteringen en stelen van gereedschap en bezems. Een schietstok, drijversstok of eendenkorven en de bijbehorende staanders kunnen ook van boerengeriefhout worden gemaakt.

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'

Faunahotel

Steeds vaker zien we kunstmatige voorzieningen voor grote en kleine fauna. Denk hierbij niet alleen aan nestkasten, maar ook aan egelhotels, vlinderkasten en bijenhotels. Deze zijn met natuurlijk materiaal, afkomstig van het snoeien van knotbomen of boerengeriefhout en het maaien van riet eenvoudig zelf te maken. In een mooi opgebouwd, groot faunahotel kunnen in de onderste laag amfibieën en egels overwinteren, kan de vos een bouw hebben of kan een haas dekking vinden. Hoger in de constructie vinden vogels als de winterkoning nestgelegenheid tussen de takken en vinden metselbijen en andere insecten plaatsen om hun eieren in af te zetten.

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'

Knotbomen

Het seizoen om te gaan snoeien komt er weer aan. De grotere takken die hierbij vrijkomen, kunnen natuurlijk worden gebruikt om huis of jachthut warm te stoken. Van de dunnere takken kunnen houtrillen worden gemaakt. Houtrillen worden door vele soorten gebruikt. Rosse woelmuizen, bosspitsmuizen en kleine marters, zoals de hermelijn en de wezel vinden er dekking of gebruiken het om voedsel te vinden. Merel en winterkoning kunnen erin broeden, patrijs eronder. Gewone pad, bruine kikker en kleine watersalamander zijn soorten die er gebruik van maken als schuilplaats, waardoor ook de ringslang er voedsel kan vinden.

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'

Bescherming tegen vraat

Verschillende soorten loofbomen kunnen worden gebruikt als knotboom. In het natte veenweidegebied zijn dit meestal wilgen en in het oosten van het land eiken, maar ook els, es populier en beuk kunnen als knotboom worden onderhouden. Door het planten van knotbomen, ontstaat structuur in het landschap waar veel diersoorten van kunnen profiteren. Bovendien zijn knotbomen een bron van hout dat kan worden gebruikt voor de haard of voor de aanleg van takkenrillen en takkenhopen.

Vooral de oudere knotbomen, waarbij de kronen mooi zijn ontwikkeld, zijn interessant als nestlocatie voor bijvoorbeeld de wilde eend en de steenuil. Daarnaast kunnen vleermuizen en kleine marters als de hermelijn knotbomen gebruiken als verblijfplaats, wanneer er holten onderin de stam ontstaan. Ook bieden knotbomen voedsel voor een diversiteit aan insecten, waarvan zangvogels als de fitis en vleermuizen profiteren.

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'

Haag plaatsen

Heggen bieden nestlocaties voor een diversiteit aan broedvogels. Fazant en patrijs broeden graag in de dekking die heggen geven. De diverse vruchtdragende struiken bieden door het jaar voedsel. Reeën kunnen snoepen van de knoppen, bijen en andere insecten van het stuifmeel en in het najaar vormen de vruchten voor trekvogels als de kramsvogel en koperwiek een welkome bron van voedsel. Ook kunnen hele vluchten van huismussen of spreeuwen als het ware verdwijnen in een haag als een sperwer het op ze heeft gemunt.

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'

Biotoopmengsels zaaien

Bloemenrijke randen hebben een grote aantrekkingskracht op insecten. Deze eten van de nectar die de bloemen produceren en zorgen ervoor dat bestuiving plaatsvindt. Op hun beurt, vormen de insecten voedsel voor onder andere vogels. Kuikens van weide- en akkervogels, waaronder de patrijs, zijn afhankelijk van kleine insecten. Volwassen patrijzen eten het blad van kruiden en zaden vormen voedsel voor onder andere veldleeuwerik en geelgorzen. Ook soorten als haas en fazant profiteren van het voedsel en de dekking die bloemen- en kruidenrijke stroken bieden.

Het speciale biotoopmengsel van de Jagersvereniging vindt u hier

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'

Natuurvriendelijke oevers

Vrijwel iedere watergang met steile oevers is geschikt om te voorzien van een natuurvriendelijke oever. Het mooiste is om hele watergangen aan te pakken, maar een paar secties van een meter of tien geeft ook al meer structuur aan de oever. Uiteraard kan de locatie en de beschikbare ruimte het beste in overleg met de grondgebruiker worden bepaald. Houd ook rekening met mogelijke eisen van waterschappen. Dit kan per waterschap verschillen. Vaak hebben zij handreikingen voor de aanleg van natuurvriendelijke oevers beschikbaar.

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'

Poelen aanleggen

Poelen hebben van oudsher een functie, bijvoorbeeld als drinkwatervoorziening voor het vee. Naast vee maken ook andere dieren gebruik van deze voorziening.  Door poelen aan te leggen, ontstaat habitat waar vele soorten van kunnen profiteren voor voeding en voortplanting. Vaak worden poelen aangelegd ten gunste van kikkers, padden en salamanders, die het visvrije water gebruiken voor de voortplanting. Wanneer een poel jaarrond water bevat, vormt deze ook een voortplantingslocatie voor libellen, juffers en waterkevers. Weidevogels kunnen profiteren van de insectenrijkdom van de flauwe oevers en ook moerasplanten kunnen hier ontwikkelen.

>  Download hier 'een betere biotoop begint bij jezelf'