Luchtmacht Jagersvereniging bestaat 65 jaar. Hier telt alleen de jagers-hiërarchie – De Jager #12 2018
‘Paashaas hier voor Samba’, roept Bas Verboord door de mobilofoon in zijn legergroene pick-up. Een paars toestel van Whizzair is met veel gebulder zojuist voorbij geraasd. Op weg naar een vakantiebestemming. Het wild is niet onder de indruk van de kracht en het kabaal van de vliegtoestellen. Het afgeschermde terrein van vliegbasis Eindhoven is voor veel konijnen en vossen een ideale verblijfplaats.
Tekst en foto’s: Douwe Anne Verbrugge (dit verscheen in De Jager #12 uit 2018)
Vogelwachter Bas Verboord kijkt nog een keer goed naar links en rechts om te checken of er echt geen vliegtoestel aankomt. ‘Een van mijn voorgangers heeft de naam “Paashaas” bedacht voor ons. Zal wel een grappig verhaal achter schuilgaan, maar dat ken ik niet’, vertelt de vogelwachter terwijl hij het gaspedaal indrukt om de start- annex landingsbaan op te rijden. ‘Bij iedere manoeuvre van ons richting het werkelijke vliegverkeer, zoeken we contact met de verkeerstoren. En ja, “Samba” is hun naam.’ Bas is naast vogelwachter ook jager bij de Luchtmacht Jagersvereniging(LJV). De LJV beheert de gronden van de militaire vliegveldterreinen in Nederland: Leeuwarden, Volkel, Deelen, De Kooij, De Peel, Gilze-Rijen, Woensdrecht en dus ook Eindhoven. ‘Het bijzondere aan vliegbasis Eindhoven is dat hier ook heel veel burgervliegverkeer start en landt. Maar het hele vliegterrein is in handen van Defensie.’
(Tekst loopt door onder de foto)
Geen mountainbikers
Met zes andere collega’s werkt Bas als vogelwachter. Ze werken in wisseldiensten; van zes uur in de ochtend tot twaalf uur middernacht. De vogelwachters plegen slechts afschot in noodsituaties. Gejaagd wordt er in de weekenden van het jachtseizoen, en dat is op vrijwillige basis. Johan van Deventer, voorzitter van de LJV, legt uit dat ieder militair vliegveld over een ‘regelend jager’ beschikt. ‘Het zijn vaak schitterende terreinen, vol met wild. Dat komt omdat er geen recreatie is. Voor jagers is dat heerlijk jagen, je hoeft niet alert te zijn op rond crossende mountainbikers, en tegenstanders van de jacht kom je hier ook niet tegen. Het enige criterium – naast het hebben van een jachtakte – is dat je militair bij de luchtmacht moet zijn. Ook op uitnodiging ben je als ‘gewone’ jager hier niet welkom.’
Verdwaalde drijver
Op de eerste jachtdag van het seizoen verzamelt een gezelschap van zo’n tien jagers, tien drijvers en twee fretteurs zich in ‘De Hut’. Het voormalige onderkomen van de vogelwachters op Vliegbasis Eindhoven/Eindhoven Airport heeft een stevig jaren tachtig interieur. Het voelt voor velen als vertrouwd. Bas Verboord vertelt dat hazen en fazantenhennen geschoond worden. Konijn en vos staan op het menu vandaag. De eerste drie driften zijn vooral een zwoegtocht door bramenstruiken en ander struikgewas. LJV-jager Fons Coelen oppert om volgend jaar de eerste jachtdag te beginnen in november. ‘Er zit veel te veel groen aan de struiken, je komt er niet doorheen. Dat is de laatste jaren steeds vaker zo. De nazomers duren veel langer dan voorheen.’ Bas zoekt ondertussen een van de ‘verdwaalde’ drijvers… ‘Mevrouw Ten Haaf, mevrouw Ten Haaf, we zitten hier!!’ Met een kras over de neus en blaadjes in het haar, verschijnt mevrouw Ten Haaf uit het struikgewas. ‘Tjonge jonge wat een bramen zeg!’ In de verte huppelt een konijn. Ongeschonden. Hij laat zijn wille staartje zien.
Rangen en standen
Mevrouw Ten Haaf blijkt de echtgenote van generaal Theo ten Haaf. In zijn vrije tijd jager. ‘Het mooie van de jachtdag is dat alle rangen en standen wegvallen. Alleen de jagers-hiërarchie telt. Bas is de baas en je wordt beoordeeld op je weidelijkheid. Op de terreinen van de militaire vliegvelden wordt vandaag de dag de balans bewaard tussen ecologische waarden en de veiligheid van het luchtverkeer. Zo doen we aan schraalgraslandbeheer. Goed voor de leeuweriken, maar ganzen en eenden blijven weg. Weet je… als piloot van een Apache-helikopter heb ik een keer een eend door de vooruit gehad. Knalde zo tegen mijn schouder aan. Overal lag versplinterd glas. Gelukkig hadden we helmen met vizier op. We zaten op 100 meter hoogte en konden veilig landen, maar het had anders kunnen aflopen.’
Johan van Deventer benadrukt dat uiteindelijk de veiligheid prevaleert. ‘Een paar jaar geleden knalde hier op Eindhoven een burgervliegtuig tijdens de landing op een ree. Toen is besloten om een nulstand in te voeren voor reeën. Het was gewoonweg te gevaarlijk. Alleen op Gilze-Rijen kunnen de reeën blijven. Daar hebben we alleen helikopters.’
(Tekst loopt door onder de foto)
Warm asfalt
Uit het zicht van het jachtgezelschap draait een DC-10 van de Koninklijke Luchtmacht zich warm. Bas herkent de piepende toon dat door het gebulder heen klinkt. ‘Typisch DC-10’, weet hij. LJV-erelid Bart Goes geniet van de kerosinelucht die even later langs walmt: ‘Het is een privilege hier te mogen jagen. Komt misschien ook omdat ik van vliegtuigen houd. En gelukkig krabbelt het konijnenbestand weer op nadat VHS hier drie jaar geleden flink heeft huisgehouden. Jonge jagers zijn blij dat ze hier op één dag tien konijnen zien. Maar we hebben ook eens een jaar gehad dat we 3.000 konijnen schoten. Dat was eigenlijk niet leuk meer. ‘Vooral de graafwerkzaamheden van Broer Konijn langs de start- en landingsbaan bij de verlichting worden niet gewaardeerd. Bas: ‘Water stroomt in de gangen, waardoor kortsluiting kan ontstaan. Maar ook de bebording kan verzakken waardoor deze niet meer goed afleesbaar is voor piloten. En aangezien konijnen dol zijn op warm asfalt, worden ze nogal eens aangereden door vliegtuigen.’
Sleutel van de poort
De drijvers horen twee schoten. Beide mis blijkt tien minuten later. Jager Tiny (roepnaam Thies) van Keulen baalt het meest: vos gemist. ‘Een vette rekel. Ik vergat m aan te roepen, dan had hij wel even halt gehouden. Nu bleef ie rennen’, grimast de voormalig bewapenaar die later vogelwachter werd. De bosschages zijn uitgekamd. Hoog tijd om fretteurs Bernard en Cor in te zetten nu de konijnen zich gedrukt houden in het struikgewas. Een deel van de groep gaat verder op de vos, maar Bart en Bas vergezellen de mannen met de fretten. De wildernis wordt achtergelaten, het vlakke land langs de vliegbanen opgezocht. Een drietal grijze monsters van vliegtoestellen staat werkeloos aan de grond genageld, maar de mensen van de beveiliging niet… Dicht in de buurt van de toestellen volgt controle op controle, ook al kennen ze Bas. Mannen met geweren, fretten en fotocamera’s; dat vraagt om veel telefonische overleg. Bas: ‘Goed dat ze zo scherp zijn, maar ik had alles keurig aangevraagd en goedkeuring gekregen.’ Cor lacht erom: ‘In de jaren zestig had ik zelf een sleutel van de poort.’ En weer rinkelt de smartphone van Bas. Nu geen controlerende ambtenaar maar jachtnieuws: jager Jan Verhoeven, aspirant-lid van de LJV, heeft zijn eerste vos geschoten.
Joker Tinus
De fretten van Cor en Bernard hebben er zin in vandaag. Maar eerst wordt Bernards joker ingezet: Tinus. Een ietwat gezette Jack Russell van twaalf jaar oud. Bas: ‘Als Tinus bij een konijnenhol blijft staan weet je 100% zeker dat er eentje inzit.’ De fretten worden losgelaten op het speurwerk van Tinus. Vijf minuten later verlaten vier konijnen de bouw. Twee ontkomen niet aan het schot. Bernhard: ‘Die Tinus is me er eentje. Nog nooit zo’n hond meegemaakt.’ Er wordt afgeblazen voor de lunch. In De Hut aspirant-lid Jan Verhoeven de felicitaties. Waidmannsheil! Johan van Deventer: ‘Onze aspiranten zijn natuurlijk goed opgeleide jagers met diploma en akte. Maar je wordt niet zo maar lid van de LJV. De eerste twee jaar ben je aspirant lid.’
Biotoopbeheer
Wat de aanleiding was om de LJV 65 jaar geleden op te richten, is niet geheel duidelijk. Voorzitter Van Deventer: ‘Natuurlijk werd er voor 1953 ook gejaagd, maar blijkbaar was er door toenemend vliegverkeer behoefte aan regelgeving. Wel is duidelijk dat de toenmalige commandant van de Luchtmacht het belangrijk vond dat de jacht vanaf dat moment alleen nog door luchtmachtmilitairen werd uitgevoerd. Zij hebben een veiligheidsklaring om de vliegbasis op te kunnen, en snappen hoe een vliegveld werkt, vooral met het oog op vliegveiligheid.’ Vandaag de dag beheren de 25 LJV-jagers duizenden hectares vliegveld-terrein. En ze jagen niet alleen, ze doen ook aan biotoopbeheer. Van Deventer: ‘En het werkt. Er is hier zoveel rust en ruimte dat de flora en fauna floreert. Het is mooi dat we dit als team voor elkaar krijgen.’ Met een schuin oor kijkt hij ondertussen naar de keuken. Generaal Ten Haaf wast de soepkommetjes af. Vandaag telt alleen de jagers-hiërarchie.
