Verwilderde katten
Het totaal aantal huiskatten (Felis catus) in Nederland bedraagt ca. 3-4 miljoen stuks. Deze dieren hebben een eigenaar. Een deel van deze huiskatten staat soms voor kortere of langere tijd niet onder toezicht van de eigenaar. Ze kunnen dan een gevaar zijn voor de beschermde inheemse fauna. Daarnaast bestaan er verwilderde huiskatten. Het aantal verwilderde katten in Nederland is lastig te bepalen, wetenschappelijke studies gaan uit van 136.000 tot 1,2 miljoen dieren*. Gemiddeld is dit 671.000. Verwilderde huiskatten kennen geen eigenaar (meer): ze zijn aan hun lot overgelaten, in het wild geboren of door dierenasiels teruggezet in de natuur (TNR-katten).
In Trap-Neuter-Return (TNR) programma’s worden verwilderde katten gevangen, gecastreerd en weer uitgezet. Het vangen en weer uitzetten van verwilderde katten mag alleen op basis van een ontheffing plaatsvinden. TNR verkleint de populatie verwilderde huiskatten niet en handhaaft de predatiedruk op de inheemse fauna.
Predatie
Katten die buiten lopen, volgen hun jachtinstinct en vangen inheemse diersoorten. Hoeveel prooien een kat vangt is afhankelijk van de tijd die ze buiten rondbrengen. Voor alle huiskatten en verwilderde huiskatten samen wordt geschat dat ze in Nederland jaarlijks minstens 100 miljoen prooien** doden en een onbekend aantal dieren verwonden. Op basis van de bestudeerde onderzoeken wordt het aantal verwilderde huiskatten in het Nederlandse buitengebied ingeschat op gemiddeld 165.000 katten. Naar schatting zijn verwilderde huiskatten verantwoordelijk voor het doden van minimaal 40 miljoen inheemse dieren per jaar, waarvan 20 miljoen in het buitengebied. Hiervan bestaat een groot deel uit zoogdieren en vogels, maar ook uit reptielen en amfibieën. Ook bijzondere soorten als vleermuizen, hazelwormen, ringslangen, eekhoorns en weidevogels worden slachtoffer. Katten concurreren door hun massale predatie met roofvogels, uilen en marterachtigen die afhankelijk zijn van prooidieren.
Door de omvang van de predatie hebben verwilderde huiskatten een substantieel effect op populaties van soorten die we op andere manieren proberen te beschermen. Verwilderde huiskatten doden gemiddeld in het buitengebied evenveel vogels als er jaarlijks in 130.000 hectare natuurgebied*** worden geboren.
Dierziekten
Een ander effect van katten in de natuur is het overbrengen van besmettelijke dierziekten. Recent onderzoek van het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC)**** laat zien dat de plotselinge sterfte van eekhoorns na analyse voor 50% toe te schrijven is aan de besmettelijke kattenziekte Toxoplasmose. Van sommige vleermuizen is bekend dat ze een vorm van hondsdolheid bij zich kunnen hebben. Omdat ook vleermuizen door katten worden gevangen, is overdracht via katten een potentieel risico. De grote populatie verwilderde huiskatten kan bij een uitbraak van rabiës een ongrijpbare vector zijn in de verspreiding hiervan.
Tot slot is de inheemse Europese wilde kat (Felis silvestris silvestris) sinds kort in Nederland waargenomen. Het is goed denkbaar dat verwilderde huiskatten (Felis catus) en inheemse Europese wilde katten (Felis silvestris silvestris) met elkaar kruisen en dat daardoor ongewenste hybridisatie bij de Europese wilde kat optreedt die de soort kan bedreigen (faunavervalsing).
Standpunt van de Jagersvereniging
Wat doet de Jagersvereniging?
De Jagersvereniging wil katteneigenaren helpen hun weggelopen katten terug te krijgen. Ze roept katteneigenaren op hun huisdier te voorzien van een halsband met belletje en met gegevens van de eigenaar en een microchip zodat jagers huiskatten in de natuur gemakkelijk kunnen onderscheiden van verwilderde huiskatten, en zodat gevangen huiskatten met hun eigenaar herenigd kunnen worden.
Bronnen
* Nijenhuis, 2015, De Levende Natuur, 2013 en Lammertsma, 2011
** Berekeningen op basis van Woods, 2003 en Loyd, 2014
*** Berekeningen op basis van SOVON broedvogelatlas, 2002
**** Nieuwsbericht van het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC)
***** Verwilderde huiskatten: effect op de natuur in Nederland, 2015