Vleugelonderzoek wilde eend

Jagers plaatsen jaarlijks duizenden broedkorven om het broedsucces van wilde eenden in Nederland te ondersteunen, maar wat gebeurt er eigenlijk nadat de jonge eendjes het nest hebben verlaten? Vooral in de vroege levensfase zijn eendjes ontzettend kwetsbaar en vallen vele ten prooi aan predatoren. Toch is het lastig om deze kritieke levensfase van de wilde eend goed te monitoren. Gelukkig kunnen we op basis van vleugelkenmerken veel leren over hoe het de wilde eend vergaat nadat zij het nest verlaten hebben.

Doel van het vleugelonderzoek
Vleugelonderzoek geeft inzicht in de populatiedynamiek van wilde eenden in Nederland. Op basis van de eigenschappen van de vleugels kunnen we onderscheid maken tussen geslacht- en leeftijdsklassen. Is er weinig afschot van jonge dieren? Dan duidt dat mogelijk op een probleem bij de voortplanting van wilde eenden. Zijn het voornamelijk woerden? Dan worden de eendjes door de jagers gespaard en de voortplanting ondersteund. Daarmee zijn de resultaten van het vleugelonderzoek van de Jagersvereniging een belangrijke graadmeter voor duurzame benutting van de wilde eend.

Samenwerking met de hogeschool
Tijdens het afgelopen jachtseizoen hebben jagers de vleugels van bijna 400 wilde eenden ingezonden. Deze vleugels zijn nauwkeurig onderzocht door Bas Veelenturf van de Hogeschool Van Hall Larenstein in Velp.
Het vleugelonderzoek was onderdeel van zijn stageopdracht, waarbij hij onder leiding van Team Ecologie van de Jagersvereniging de effecten van faunabeheer op de populatiedynamiek van de wilde eend heeft onderzocht. Voor Bas was de jacht een nieuw en onbekend werkveld. Bas: ‘Ik heb veel geleerd tijdens mijn stage bij de Jagersvereniging. Zo wist ik niet dat jagers zich op zoveel verschillende manieren inzetten voor de wilde eend in Nederland.’

Resultaten vleugelonderzoek 2022-2023
De resultaten van het onderzoek van Bas tonen aan dat bijna 40% van de ingezonden woerdenvleugels afkomstig was van jonge dieren. Onder de eendjes lag dit percentage zelfs op de 60%. Dat is een belangrijk gegeven, want daarmee is de referentiewaarde bepaald waarmee we de resultaten van de komende jaren kunnen vergelijken. De jonge aanwas van afgelopen broedseizoen is immers van invloed op het aandeel jonge dieren tijdens het jachtseizoen. Ligt het aandeel jonge dieren komend seizoen hoger? Dan heeft de wilde eend een goed broedseizoen gehad en werpt alle inzet van de jagers zijn vruchten af. Bovendien bevestigen de resultaten wat we eigenlijk al wel wisten: jagers sparen de eendjes door selectief afschot van woerden. Het aandeel woerdenvleugels lag namelijk ver boven de man:vrouw-ratio in de Nederlandse populatie van 60:40.

Internationaal Waterfowlers Network
Om goed inzicht te krijgen in de populatiedynamiek van wilde eenden, is het belangrijk om ook over onze landsgrenzen heen te kijken. Daarom werkt de Jagersvereniging samen met het Europese Waterfowlers’ Network. Dit netwerk bestaat uit jagersverenigingen uit Finland, Denemarken, Zweden, het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Duitsland en natuurlijk Nederland. Ook de Universiteit van Aarhus in Denemarken is hierbij betrokken, en die geldt als dé expert op het gebied van vleugelonderzoek. Middels internationale samenwerking en onderzoek draagt het Waterfowlers’ Network bij aan het behoud van de jacht en een duurzame benutting van de wilde eend. Dat is erg belangrijk omdat we steeds meer verschuivingen zien in de grensoverschrijdende populaties.

Het toekomstbeeld
Op dit moment is het vleugelonderzoek nog volledig mensenwerk. Tegelijkertijd zijn onze partners binnen het Waterfowlers’ Network al volop bezig met het ontwikkelen van nieuwe methodes en technieken. Deze ontwikkelingen moeten het uiteindelijk mogelijk maken om vleugels te determineren op basis van foto’s, of zelfs volledig geautomatiseerd met behulp van AI. Het toekomstbeeld: een app op je telefoon waarmee jagers zelf direct de leeftijd en het geslacht van wilde eenden kunnen bepalen en delen met de Jagersvereniging. Maar zover zijn we nog niet. Onderzoek van onze collega’s uit het Network laat zien dat de betrouwbaarheid van determinatie op basis van foto’s of met behulp van een app nog onvoldoende is. Het ouderwetse handwerk biedt bovendien kansen: samenwerking met stagiaires zoals Bas draagt eraan bij dat de ecologen van de toekomst waardevolle ervaring opdoen met de jacht in Nederland.

Doet u dit jaar (opnieuw) mee met het vleugelonderzoek van de Jagersvereniging? Meld u dan aan op: