Statenleden Utrecht bezoeken verjaagproject ganzen Eemland

Vliegt verjagen doel voorbij?

De Faunabeheereenheid Utrecht hield woensdag 13 maart een werkbezoek voor de Statenleden van de provincie, waarbij de uitvoering van het ganzen verjaagproject Eemland centraal stond. Het werkbezoek was met ruim vijftig aanwezigen goed bezocht. Naast betrokken partijen waren er veel statenleden aanwezig. In de praktijk blijken veel kosten en dillema’s aan het verjaagproject te kleven. De vraag kan gesteld worden of de inspanningen en middelen schaalbaar, billijk en verwacht mag worden van grondgebruikers ten opzichte van het (voorlopige) resultaat.

Door het verjagen van ganzen wordt lokaal een forse reductie bereikt van schade-uitkering aan boeren, zo bleek vorig jaar uit een beperkte pilot in dezelfde omgeving. Dit tweede jaar is het doel om het verjagen van ganzen met lasers, drones, knal – en afschrikapparaten uit te breiden over een groter gebied, de neveneffecten te meten voor andere soorten en eventuele toename van schade elders. Het beleid van de provincie is om eerst te onderzoeken hoe schade aan gewassen met niet dodende maatregelen kan worden gereduceerd, alvorens tot afschot over te gaan. Dit beleid is arbeidsintensief, kost veel geld en is organisatorisch intensief vanwege de aansturing van de vrijwilligers die voor de uitvoering aan de lat staan.

Verjagen vliegt doel voorbij

Natuurmonumenten deed dit tweede jaar onder voorwaarden mee met de uitbreiding van het project. Natuurmonumenten trok echter kort voor het werkbezoek haar medewerking aan het project terug, omdat de vereniging – samen met weidevogelcollectieven – constateerde dat de verjaagactiviteiten een ongunstig effect hebben op het gedrag van weidevogels. Grote groepen ganzen verdringen weliswaar weidevogels en vreten hun dekking (schuilplaatsen) weg, echter het intensief verjagen maakte dat de weidevogels het veld niet aannamen. Het verjagen ging haar doel voorbij.

Kosten en dilemma’s

In het veld werden de Statenleden ook toegesproken door twee boeren die dagelijks met schade te maken hebben van ganzen, meerkoeten, smienten en zwanen. Dat ging recht door zee en dat kwam goed aan bij de Statenleden. De Provincie heeft het beheer op smienten reeds twee jaar gesloten, omdat de staat van instandhouding in het geding zou zijn. “Maar er komen er ieder jaar meer”, sputterde de boer tegen. Het was een nuttige ochtend voor politici die nu onder ogen zien wat beleid in de praktijk tot gevolgen heeft. Statenleden waren geïnteresseerd en toonden bewustzijn over de kosten en dillema’s in de uitvoering.

Voorlopige resultaten

Of de provincie voorlopige resultaten meeneemt in het voorgenomen beleid, is niet bekend. Voorzichtig zijn de eerste conclusies te trekken dat het intensief gecoördineerd verjagen met verschillende middelen werkt om een fikse reductie van schade op die specifieke plek te realiseren. De vraag waar de ganzen heen verjaagd worden, is nog niet beantwoord. Het verjagen is niet selectief en heeft een verstorende werking op andere soorten. Bij de uitbreiding van het project ontstaat er een tekort aan arbeidskracht. Uit onderzoek van de pilot van vorig jaar is reeds gebleken dat vooral kolganzen zich goed laten verjagen. Grauwe ganzen verplaatsen zich heen en weer binnen het gebied en brandganzen verlaten het gebied slechts tijdelijk.

Vooralsnog geen gunstig effect

Op de totaal uitgekeerde provinciale ganzenschade is vooralsnog geen gunstig effect gebleken, ondanks er veel (extra) financiële middelen worden uitgetrokken voor de verjaagacties. Lokaal, in een beperkt pilotgebied, een afname van 52% schade kilo droge stof. Buiten het project gebied, provincie breed, was er een schade toename van 12% kilo droge stof. Omliggende provincies hebben vorig jaar ook meer ganzenschade uitgekeerd. Stijging van de prijs kilo droge stof was de aanleiding. De totaal schade aan kilo droge stof kende namelijk een gelijkwaardige afname van respectievelijk 5% in Utrecht en 6% in omliggende provincies. De schadecijfers van dit jaar zijn nog niet bekend. De lange termijn werking van deze aanpak laat zich nog raden.