07:29
17:18
Tularemie is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. Er zijn verschillende types. De ziekte kan mild of ernstig verlopen. Tularemie is een zoönose: de bacterie kan van dieren op mensen overgaan. De bacterie komt wereldwijd voor. Vooral knaagdieren zoals hazen en konijnen zijn erg gevoelig. Besmettingsweg: direct vanuit een dierlijk reservoir, beten of steken van insecten en vanuit een besmet milieu zoals water en grond. In Nederland is de ziekte bij mensen zeer zeldzaam.
De verschijnselen
De incubatietijd is één tot tien dagen. Hazen en knaagdieren kunnen laten zien: lusteloosheid, opstaande vacht, vermagering en afwijkend gedrag zoals een dronkemansgang of het ontbreken van vluchtgedrag. Bij andere diersoorten varieert het ziektebeeld van ernstige bloedvergiftiging tot nauwelijks symptomen. Mogelijke verschijnselen zijn koorts, stilzitten, verminderde eetlust, stijfheid en malaise. Hoesten of diarree kunnen voorkomen. Vaak is er een verdikking van lymfeknopen nabij de plek waar de bacterie via de huid binnendrong.
Tularemie is ook beschreven bij honden, al zijn deze minder gevoelig. Bij infectie zijn de klachten meestal mild, zoals enkele dagen minder eetlust en eventueel koorts. In Noorwegen en Zweden, waar tularemie endemisch voorkomt, zijn ziekteverschijnselen gezien na contact met besmette knaagdieren of hazen. In Nederland is een geval bekend na het oplikken van bloed van een besmette haas. Bij katten is tularemie beschreven met verlies van eetlust, gewichtsverlies en braken, maar de gevoeligheid voor het in Europa voorkomende bacterietype is onbekend.
Besmetting
Insecten en teken kunnen de ziekte overbrengen van dieren naar dier en mens. Besmetting van mens op mens is niet bekend.
Meest voorkomende manieren van besmetting:
- Via de huid door direct contact met een besmet dier, vaak via een kleine of onzichtbare wond.
- Via een insecten- of tekenbeet.
- Door het eten van onvoldoende verhit besmet vlees. De bacterie wordt bij 60 °C gedurende 1 uur gedood.
Hazenpest komt in heel Nederland incidenteel voor.
Hoe gevaarlijk?
De kans op besmetting is klein. Na blootstelling wordt een mens gemiddeld na 3 tot 5 dagen ziek. Niet iedereen wordt ziek; dit hangt af van:
- het type bacterie
- de hoeveelheid bacteriën die het lichaam binnendringen
- de weerstand van de persoon
- de wijze van besmetting
Symptomen
De ziekte kan zich op verschillende manieren uiten. De meest voorkomende vorm geeft een huidzweer na contact met besmette karkassen of na een beet van een besmet insect of teek. Andere uitingen zijn een oogontsteking, opgezwollen lymfeklieren, buikklachten of diarree en in ernstiger gevallen een longontsteking. Meestal begint het met koorts, hoofdpijn, spierpijn en keelpijn. Binnen 24 tot 48 uur verschijnt een ontstoken blaar op de plaats van infectie, vaak aan vinger, arm, oog of gehemelte.
Omdat tularemie zeldzaam is en de klachten lijken op andere aandoeningen is het verstandig als jager de huisarts te wijzen op mogelijk contact met besmette hazen. Tularemie wordt behandeld met antibiotica. Bij verdenking is goed laboratoriumonderzoek via de huisarts belangrijk.
Wat te doen?
- Worden in een veld meerdere dode hazen gevonden, hazen met afwijkend gedrag gezien of afwijkingen bij het ontweiden, meld dit dan bij het DWHC. Na overleg kan DWHC dode hazen gratis ophalen voor onderzoek. Aan gedrag of uiterlijk is in het veld niet vast te stellen wat er precies speelt; het kan ook gaan om vergiftiging, toxoplasma, pseudotuberculose of andere ziekten. In het veld zijn geen maatregelen te treffen.
- In Nederland is geen vaccin beschikbaar. De bacterie kan lang overleven in een koele, vochtige omgeving. Verklein het risico in gebieden waar de ziekte voorkomt door:
- karkassen met handschoenen te hanteren en een mondmasker te dragen om inademing van druppeltjes lichaamsvloeistof te vermijden
- wildbraad door en door te verhitten of minimaal 1 uur op 60 °C te verhitten. Invriezen doodt de bacterie niet