Herzien standpunt wolven

De Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging staat voor een leefbaar landschap, waarin ruimte is voor grote roofdieren, mits dat niet ten koste gaat van veiligheid, maatschappelijk draagvlak en biodiversiteit. Onze leden jachthouders en wildbeheereenheden zijn wettelijk verantwoordelijk voor de uitvoering van het faunabeheer in Nederland. Wij roepen op tot een realistisch, juridisch houdbaar en uitvoerbaar wolvenbeleid, dat past bij de omvang van ons land en het drukbevolkte cultuurlandschap waarin wij leven.

Inleiding

De terugkeer van de wolf in Nederland is een feit. De wolf is een inheemse diersoort die vanuit Europese wetgeving beschermd is. Tegelijkertijd heeft zijn aanwezigheid gevolgen voor de veiligheid van mensen en gehouden dieren, de biodiversiteit en het wildbeheer in ons dichtbevolkte cultuurlandschap. De Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging pleit voor een realistisch, wettelijk verankerd en adaptief wolvenbeleid, waarin zowel natuurwaarden als maatschappelijke belangen worden meegenomen.

Onze kernpunten:

– Ruimte voor de wolf, maar niet zonder grenzen
Sommige ecologen beschouwen de wolf als de ontbrekende schakel naar ecologisch evenwicht. In het sterk versnipperde Nederlandse landschap, waar natuur vrijwel altijd door mensen wordt beheerd, is echter geen sprake van autonoom functionerende ecosystemen. Zonder menselijk ingrijpen verdwijnen kwetsbare soorten en ontstaat dominantie van enkele generalisten. In dit systeem kan een toppredator zoals de wolf geen natuurlijk evenwicht herstellen, maar zal hij eerder extra druk zetten op het nu al onevenwichtig geheel.

Uit recent onderzoek blijkt dat de populatie wolven in het Nederlandse cultuurlandschap sneller groeit dan in de meer natuurlijke habitats in ons omringende landen. Tegelijkertijd constateren we dat Nederland – als klein, drukbevolkt land met intensieve recreatie, veehouderij en versnipperde natuurgebieden – zeer beperkt leefgebied voor wolven biedt.

Voor de aanvaardbaarheid van de aanwezigheid van wolven zijn zowel de ecologische als de maatschappelijke draagkracht van een gebied bepalend. In veel gebieden in Nederland ligt de maatschappelijke draagkracht lager dan de ecologische. Dat is overigens voor meer in het wild levende diersoorten het geval. Dit vraagt om een zorgvuldige balans tussen bescherming en beheer.

– Bescherming van mens, dier en landschap
De Jagersvereniging vindt dat de bescherming van de wolf niet mag leiden tot onveiligheid voor mensen, schade aan landbouwhuisdieren, of belemmering van de biodiversiteit. Daarom is een breed pakket aan beschermings- en beheersmaatregelen noodzakelijk.

Beschermende maatregelen zoals afrastering zijn niet overal toepasbaar en kunnen negatieve ecologische effecten hebben, doordat de vrije beweging van andere (wilde) diersoorten in het landschap belemmerd wordt. Het verplicht opstallen van dieren kan nadelig zijn voor dierenwelzijn.

De aanwezigheid van wolven verandert het gedrag van hun prooidieren. Daardoor kan het beheer van populaties hoefdieren moeilijker worden, waardoor wettelijke doelen zoals bosverjonging en biodiversiteit onder druk komen te staan. In gebieden waar wolven voorkomen, moet gemonitord worden op bosverjonging en biodiversiteit – en moet waar nodig worden bijgestuurd door middel van beheer.

Roedels wolven zullen altijd nakomelingen produceren. Het zijn veelal de uitzwervende nakomelingen die conflicten met mensen en gehouden dieren veroorzaken. Daarom is het noodzakelijk om ook beheermaatregelen mogelijk te maken: het toelaten van een roedel wolven in een bepaald leefgebied kan alleen als bijpassend beheer mogelijk is.

– Wolvengedrag wordt door mensen bepaald
De manier waarop wij met wolven omgaan, bepaalt ook hoe zij zich naar ons gedragen. Door actieve ver- en bejaging leren wolven dat zij afstand moeten houden van mens en gehouden dieren, waardoor minder conflicten zullen ontstaan. Incidentbeheer (zoals het verwijderen van probleemwolven) is niet altijd toereikend; structureel beheer kan gewenst zijn om schuwheid structureel te behouden.

Wolven die herhaaldelijk de nabijheid van mensen opzoeken of schade toebrengen aan landbouw- of huisdieren, moeten snel en daadkrachtig aangepakt kunnen worden. Dat kan via afschrikking, verjaging of – indien noodzakelijk – gerichte bejaging.

– Wetgeving en noodzakelijk beleid
De recent aangepaste Europese wetgeving, de gunstige staat van instandhouding van de Noordwest-Europese wolvenpopulatie – waarvan de Nederlandse wolven een deelpopulatie zijn – alsmede de huidige Nederlandse wetgeving maken nu al populatiebeheer van wolven mogelijk bij structurele onveiligheid, grote economische schade, of schade aan vee.

Juridische ruimte alleen is niet voldoende. Zonder gedegen beleid vanuit rijk en provincies blijft uitvoering van beheer praktisch en juridisch lastig. Op dit moment ontbreekt een landelijke beleidslijn; alleen Gelderland heeft een uitgewerkt kader. In een land waar populatiebeheer van andere soorten om veel minder al wordt toegepast, is dit een onwenselijke situatie. De Jagersvereniging pleit voor helder en landelijk gecoördineerd beleid, waarin zowel ecologische doelstellingen als maatschappelijke draagvlak zijn meegenomen.

– De rol van jagers
Jagers spelen een cruciale rol als ogen en oren in het veld. Zij zijn wettelijk verantwoordelijk voor het faunabeheer, goed opgeleid, lokaal verankerd en in staat om deskundige bijdragen te leveren aan monitoring, bescherming en – indien nodig – beheer. Hun betrokkenheid is cruciaal voor effectief wolvenbeleid met draagvlak.

Conclusie
De Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging staat voor een leefbaar landschap, waarin ruimte is voor wolven, mits dat niet ten koste gaat van veiligheid, maatschappelijk draagvlak en biodiversiteit. Wij roepen op tot een realistisch en uitvoerbaar wolvenbeleid, dat past bij de omvang van ons land en het drukbevolkte cultuurlandschap waarin wij leven. Daarvoor zijn maximale benuttig van de huidige wetgeving en duidelijk landelijk beleid noodzakelijk. In Nederland zal het niet de vraag zijn óf we moeten ingrijpen, maar wanneer – en dat moet op tijd, zorgvuldig en wetenschappelijk onderbouwd gebeuren. Jagers kunnen en willen deskundige bijdragen te leveren aan monitoring, bescherming en – indien nodig – beheer.