Afrikaanse varkenspest lijkt onstuitbaar – wat jagers moeten weten
Op 27 juni dit jaar werd in de regio Zlín in Tsjechië een uitbraak van Afrikaanse varkenspest vastgesteld op meer dan 300 kilometer van besmet gebied in Polen. Daarmee komt deze virusziekte snel dichterbij. Het is niet ondenkbaar dat het virus zich met nog een paar van die sprongen in korte tijd verspreidt tot in ons land. De populatie wilde zwijnen zowel op de Veluwe als in het Meinweggebied en de zich uitbreidende populaties in de nulstand-gebieden en de gehouden varkens lopen daarmee een reëel risico. Voor iedereen een reden om alert te blijven op dood gevonden of zieke wilde zwijnen en deze te melden.
Afrikaanse Varkenspest is een virusziekte die oorspronkelijk voorkomt bij Afrikaanse varkenssoorten, o.a het wrattenzwijn. Bij de oorspronkelijke gastheer verloopt de ziekte meestal mild. Indien Europese wilde zwijnen of daarvan afstammende gehouden varkens worden besmet verloopt de ziekte meestal dodelijk. Mensen en andere dieren zijn niet gevoelig. In 2007 werd de ziekte geïntroduceerd in Georgië en sindsdien heeft de ziekte zich langzaam uitgebreid via Rusland, Wit Rusland, Oekraïne tot in de Europese landen Estland, Letland, Litouwen en Polen. De verspreiding in westelijke richting via de wilde zwijnenpopulatie verloopt langzaam, met een snelheid van ongeveer 1 km per maand. Omdat het virus bestand is tegen allerlei externe invloeden blijft het lang besmettelijk en kan het ook door de mens over grote afstanden worden vervoerd. Bijvoorbeeld via voedsel of direct contact. Deze wijze van overdracht kan in korte tijd over honderden kilometers verlopen en is de belangrijkste bedreiging voor gehouden en wilde varkens in West Europa. Als de ziekte uitbreekt heeft dat zeer ingrijpende gevolgen voor de populaties wilde en gehouden varkens en vanwege exportbeperkingen ernstige economische consequenties voor de varkensboeren.
In tegenstelling tot de Klassieke Varkenspest, een virusziekte die bij gehouden varkens in Europa niet meer voorkomt, maar af en toe de kop opsteekt bij wilde zwijnen en daar met een oraal vaccin kan worden bestreden, is er voor Afrikaanse Varkenspest geen vaccin beschikbaar.
Dat de menselijke factor bij de verspreiding van belang is blijkt uit een aantal uitbraken die op grote afstand liggen van bekende infectiehaarden in wilde zwijnen. Om de risico’s van insleep zoveel mogelijk te beperken hebben jagers een belangrijke verantwoordelijkheid. Jagen in gebieden waar Afrikaanse varkenspest voorkomt en dan naar Nederland terugkeren met een besmet voertuig of jachtattributen, of zelfs besmette kadavers of wild dient te worden vermeden. Jagers hebben behalve de verantwoordelijkheid voor hun eigen handelen ook de morele plicht om collega’s te wijzen op de zeer ernstige gevolgen die de ziekte kan hebben als deze in Nederland wordt geïntroduceerd.
