Utrecht

Agrarische sector en natuurdoelen

Rondom de stedelijke gebieden domineert de landbouw. De nadruk ligt op veehouderij en fruitteelt. De agrarische sector speelt een belangrijke rol in zowel voedselproductie als het beheer van het buitengebied. Voor het behalen van provinciale doelen op het gebied van natuur, water en klimaat zijn agrariërs onmisbaar. Verschillende aangewezen icoonsoorten, zoals weide- en akkervogels, zijn afhankelijk van dit agrarische landschap. Utrecht kent hoge aantallen ganzen, waarvoor rustgebieden zijn aangewezen en verder worden uitgebreid, in overleg met agrariërs.

Het natuurbeleid van de provincie rust op vijf pijlers: een robuust netwerk, natuurkwaliteit, beleving en betrokkenheid, duurzame financiering en het bewaken van balans. Binnen de Groene Contour wordt gewerkt aan 10.000 hectare nieuwe natuur en 1.500 hectare bosaanplant. Daarmee worden NNN- en Natura 2000-gebieden vergroot en verbonden. Utrecht heeft beperkte ruimte, met gelijktijdige opgaven voor natuur, woningbouw, infrastructuur en energie.

Faunabeleid en beheeropgaven

Het politieke klimaat in Utrecht legt druk op uitvoerbaar faunabeleid. Preventieve en alternatieve maatregelen worden vaak verplicht, ook wanneer de effectiviteit beperkt is. Dit vraagt veel inspanning en middelen en leidt niet altijd tot minder schade. Utrecht is, ondanks een hoge hazenstand, aangemerkt als provincie met een ongunstige staat van instandhouding door onvolledige landelijke telgegevens. Sinds 2022 is de jacht op haas en konijn gesloten.

Faunaschade

In 2024 werd 4,2 miljoen euro aan tegemoetkoming faunaschade uitgekeerd, waarvan 3 miljoen door schade aan grasland door ganzen. In de fruitteelt veroorzaken mezen schade; alleen alternatieve maatregelen, zoals afdeknetten, zijn toegestaan. Schade door wolven neemt toe, met name bij schapenhouders.

Verkeersveiligheid en bosbeheer

De reeënpopulatie bevindt zich in het bosrijke deel van de provincie. Door de vele snelwegen en provinciale wegen worden jaarlijks ongeveer 300 aanrijdingen met wild geregistreerd. WBE’s nemen maatregelen zoals wildspiegels en monitoring om incidenten te beperken. Populatiebeheer is tevens nodig om bosverjonging mogelijk te maken.

Specifieke faunamaatregelen

Meerjarig verjaagproject ganzen in Eemland

Dit betreft intensief verjagen met innovatieve middelen. Resultaten laten zien dat de schade lokaal kan worden teruggebracht. Een bijkomend voordeel is dat in het weidevogelgebied hierdoor niet alles kaal wordt gevreten door ganzen. Er blijft voldoende dekking aanwezig wanneer de weidevogels terugkeren naar Nederland. De effectiviteit kent echter ook een keerzijde. De totale schade neemt niet af, ganzen worden verplaatst en verbruiken meer energie. Er is veel verstoring ten koste van andere soorten en dat hindert andere faunamaatregelen voor populatiereductie. Wanneer de weidevogels arriveren om te broeden, waaronder de grutto, moet het verjagen lokaal worden afgebouwd omdat de grutto anders niet aan de grond komt om te broeden.

Verlenging kattenproject

Na drie jaar is een motie aangenomen om het vangen, verzorgen, chippen en neutraliseren van verwilderde katten te verlengen. Hoewel het merendeel wordt gevangen nabij boerderijen en daar weer wordt losgelaten, staan de WBE’s positief tegenover de voortzetting. Verwilderde katten zonder eigenaar worden niet teruggeplaatst, zieke katten worden geëuthanaseerd en kittens worden gesocialiseerd en herplaatst. Het vangen van verwilderde katten in de polder blijft hierdoor mogelijk en de aanwas wordt geremd.

De wolf

De wolf heeft veel aandacht in de provincie. In strijd met de pijlers uit het natuurbeleid roept de provincie op om bepaalde gebieden te mijden vanwege de aanwezigheid van de wolf. Voor een probleemwolf is een vergunning afgegeven om het dier uit de populatie te halen. Deze wolf is verantwoordelijk voor diverse incidenten met mensen, kinderen, honden en vee.

Biodiversiteit en samenwerking

Utrecht bevat belangrijke weidevogelgebieden, waaronder gruttokernen en leefgebieden voor akkervogels zoals de patrijs. Jagers en WBE’s werken samen met agrarische collectieven aan planmatig predatiebeheer, aanleg van akkerranden en herstel van landschapselementen. Deze inzet ondersteunt bestuivers en kwetsbare vogelsoorten.

Bestuurlijke aandachtspunten

• Zorgvuldig en doelgericht faunabeheer met oog voor praktijk en ecologie
• Populatiebeheer van reeën in samenwerking met terreinbeheerders
• Beheersing van ganzenschade met agrariërs en FBE
• Verkeersveiligheid rond faunaroutes en risicogebieden
• Versterking van biodiversiteit via samenwerking met agrarische collectieven

Jagers in Utrecht leveren een bijdrage aan natuurbeheer, verkeersveiligheid en biodiversiteit binnen een provincie met beperkte ruimte en uiteenlopende opgaven.